Inleiding
Ontslag op staande voet is de meest ingrijpende maatregel die een werkgever kan nemen. Het betekent dat het dienstverband per direct eindigt, zonder opzegtermijn of transitievergoeding. In de praktijk komt deze maatregel met name aan de orde bij ernstige overtredingen zoals fraude, geweld of erge diefstal. Maar mag een werkgever ook overgaan tot ontslag op staande voet bij relatief kleine misstappen, zoals het meenemen van een pak yoghurt of een emballagebon? In deze blog bespreken we drie uitspraken waarin precies dat speelde.
Pakje yoghurt en zalmsalade: ontslag van kantinemedewerkster
In een zaak die speelde bij de kantonrechter Amsterdam werd een kantinemedewerkster van een supermarkt na twaalf jaar dienst op staande voet ontslagen. De reden: zij had een pak drinkyoghurt en een bakje zalmsalade meegenomen zonder te betalen. De werkneemster erkende het meenemen van de producten, maar stelde dat het ontslag disproportioneel was, mede gezien haar lange en foutloze dienstverband.
De rechter ging daar niet in mee. In het bedrijfsreglement van de supermarkt stond duidelijk dat het meenemen van goederen zonder te betalen strikt verboden was. Werknemers waren bovendien gewaarschuwd dat overtreding van deze regel kon leiden tot ontslag op staande voet. De kantonrechter vond het vertrouwen tussen werkgever en werknemer zodanig geschaad dat de werkgever in redelijkheid tot ontslag mocht overgaan. De kleinschaligheid van het voorval deed daar niets aan af.
Zes euro aan statiegeld: toch einde dienstverband
Ook het gerechtshof Amsterdam kwam in een andere zaak tot een soortgelijk oordeel. In deze zaak ging het om een supermarktmedewerkster met een langdurig en onberispelijk dienstverband. Zij nam echter een emballagebon ter waarde van zes euro mee die niet aan haar toebehoorde. De werkneemster gaf aan dat het ging om een vergissing, maar uit camerabeelden bleek dat zij de bon bewust in haar tas stopte.
De werkgever hanteerde een zero-tolerance-beleid op het gebied van diefstal en verduistering. De medewerkster was van dit beleid op de hoogte en had verklaringen ondertekend waarin dat beleid expliciet werd genoemd. Ondanks de relatief lage waarde van het bedrag en het ontbreken van eerdere misstappen, oordeelde het hof dat het ontslag op staande voet gerechtvaardigd was. De gedraging werd aangemerkt als zodanig in strijd met de integriteitseisen, dat het vertrouwen duurzaam was beschadigd.
Een flesje water kost de baan
Een derde sprekende uitspraak komt eveneens van het gerechtshof Amsterdam. In deze zaak ging het om een werknemer op een luchthaven die een flesje water, bestemd voor passagiers, in zijn door de werkgever verstrekte Dopper had overgegoten. De werknemer stelde dat hij dorst had en het water anders toch zou worden weggegooid.
De werkgever zag dit als diefstal, mede omdat er binnen de organisatie strikte regels golden over het meenemen van goederen, hoe klein ook. Vanwege het grote belang van integriteit en het voorbeeldgedrag dat van werknemers in een internationale veiligheidsomgeving wordt verwacht, werd de werknemer op staande voet ontslagen.
Het hof oordeelde dat ook hier sprake was van een gerechtvaardigd ontslag op staande voet. Hoewel de waarde van het water verwaarloosbaar was, woog mee dat de werknemer de gedragsregels kende, dat het ging om bedrijfsgoederen en dat er sprake was van bewust handelen.
Wat zeggen deze uitspraken samen?
Deze drie zaken laten zien dat de waarde van de weggenomen goederen niet doorslaggevend is bij ontslag op staande voet. In plaats daarvan kijken rechters naar de volgende factoren:
- Is er sprake van opzet of bewuste misleiding?
- Bestond er een duidelijke gedragsregel of beleid dat is overtreden (zero-tolerance beleid)?
- Was de werknemer op de hoogte van de mogelijke gevolgen?
- Is het vertrouwen tussen werkgever en werknemer duurzaam geschaad?
- Wat is de aard van de functie en de sector?
Wanneer aan deze voorwaarden wordt voldaan, kan ook bij een relatief kleine misstap, zoals een drinkyoghurt of een flesje water, sprake zijn van rechtsgeldig ontslag op staande voet.
Conclusie
Ook kleine misstappen kunnen grote gevolgen hebben. Werknemers doen er goed aan om bedrijfsreglementen serieus te nemen en nooit te veronderstellen dat iets kleins “wel door de beugel kan”. Zeker in sectoren waar betrouwbaarheid en integriteit centraal staan, hanteren werkgevers vaak een streng beleid en rechters steunen dat, mits het beleid helder gecommuniceerd is en consequent wordt toegepast. Voor werkgevers onderstreept dit het belang van duidelijke gedragsregels en heldere communicatie over de gevolgen van overtredingen.
Deze blog is geschreven door mr. Stijn Blom, arbeidsrechtadvocaat bij Arbeidsadvocaat.nl B.V. Stijn heeft ruime ervaring in het arbeidsrecht en ondersteunt ondernemers en werknemers dagelijks bij uiteenlopende arbeidsrechtelijke vraagstukken. Van ontslagzaken tot het opstellen van waterdichte overeenkomsten en reglementen – met zijn praktische en persoonlijke aanpak helpt hij werkgevers en werknemers vooruit. Meer weten? Bezoek Stijn’s pagina.
Arbeidsadvocaat.nl denkt graag met u mee als u vragen heeft over ontslag. Neem gerust contact op.
April 2025
