Inleiding
Iedereen maakt fouten op het werk, maar soms hebben grove fouten hebben verstrekkende gevolgen. Dat geldt zeker voor ambtenaren in de justitiële keten, waar een moment van onzorgvuldigheid grote maatschappelijke impact kan hebben. In een recente uitspraak van de rechtbank Noord-Holland ging het om twee ambtenaren die zonder volledige controle een verkeerde gedetineerde vrijlieten. De werkgever heeft hen overgeplaatst. De ambtenaren waren het daar niet mee eens en stapten naar de rechter. De vraag: was de overplaatsing terecht? De rechter gaf een helder antwoord.
De fout: verkeerde gedetineerde vrijgelaten
De twee betrokken ambtenaren werkten in een detentiecentrum waar verschillende groepen gedetineerden verblijven, zoals uitgeprocedeerde asielzoekers, vreemdelingen in afwachting van uitzetting en bolletjesslikkers. Op een avond moest één van de gedetineerden worden vrijgelaten. Voorafgaand aan een vrijlating hoort altijd een zogeheten biomedische controle plaats te vinden, waarbij op basis van biometrische gegevens wordt vastgesteld of de juiste persoon wordt vrijgelaten.
In dit geval lieten de ambtenaren die controle achterwege. Ze controleerden enkel de achternaam van de gedetineerde en lieten iemand vrij die dezelfde achternaam had als de persoon die daadwerkelijk moest worden vrijgelaten. De grove fout kwam pas later aan het licht, maar toen was het al te laat: de verkeerde persoon was inmiddels buiten de muren van het detentiecentrum verdwenen.
De gevolgen: opsporingsbevel en overplaatsing
De grove fout had directe gevolgen. De juiste gedetineerde zat nog vast, maar de man die onterecht werd vrijgelaten, was onvindbaar. Er werd een opsporingsbevel uitgevaardigd, maar de persoon is, tot op heden, niet gesignaleerd. Het risico dat hiermee ontstond voor de openbare orde en veiligheid werd zwaar meegewogen.
De werkgever besloot vervolgens tot overplaatsing van beide ambtenaren. Zij zouden op een andere locatie en functie worden ingezet. De ambtenaren verzetten zich hiertegen. Zij vonden de maatregel disproportioneel en waren van mening dat hun werkverhouding met de werkgever was verstoord.
De rechter: plichtsverzuim en verantwoordelijkheid
De kantonrechter beoordeelde de zaak grondig. Er werd erkend dat het ging om een ernstige fout met grote gevolgen. Het controleren van de identiteit van een gedetineerde is een kerntaak en vereist uiterste zorgvuldigheid. Het enkel controleren van een achternaam en het achterwege laten van de biomedische controle werd door de rechter aangemerkt als ernstig plichtsverzuim.
Volgens de rechter mochten de ambtenaren geacht worden te weten wat de standaardprocedures zijn bij vrijlating. Zij hadden zelfstandig moeten ingrijpen, ook als zij onder tijdsdruk stonden of als er sprake was van routine. Juist in een omgeving waar zorgvuldigheid levensbelang kan hebben, geldt dat fouten als deze niet acceptabel zijn.
Overplaatsing als passende maatregel
De rechter oordeelde dat de overplaatsing geen disciplinaire straf was, maar een redelijke en proportionele maatregel om herhaling te voorkomen en het vertrouwen in de uitvoering van de taken te herstellen. Gezien de ernst van de fout, de impact ervan en het feit dat de fout voortkwam uit onzorgvuldig handelen en niet uit overmacht mocht de werkgever deze beslissing nemen.
De rechter wees het bezwaar van de ambtenaren af. De overplaatsing werd gerechtvaardigd geacht, en er was geen sprake van onevenredigheid of onzorgvuldig handelen door de werkgever.
Wat kunnen we hieruit leren?
Deze uitspraak bevestigt dat ambtenaren in gevoelige functies een verhoogde verantwoordelijkheid dragen. Wanneer zij grove fouten maken, kunnen daar organisatorische consequenties aan worden verbonden, zelfs als er geen sprake is van opzet of slechte intenties.
Werkgevers in overheidsdienst mogen, mits goed gemotiveerd, ingrijpen bij plichtsverzuim. Tegelijkertijd laat de uitspraak zien dat niet elk disfunctioneren hoeft te leiden tot ontslag: ook een overplaatsing kan een passende reactie zijn.
Conclusie
Het vrijlaten van de verkeerde gedetineerde is een fout met verstrekkende gevolgen. De rechtbank oordeelde dat de overplaatsing van de betrokken ambtenaren gerechtvaardigd was, gezien hun nalatigheid bij een cruciale controleprocedure. Voor werknemers in een dergelijke functie betekent dit dat zorgvuldigheid altijd voorop staat, fouten zijn menselijk, maar sommige fouten kunnen een functie onmogelijk maken. Voor overheidswerkgevers laat deze uitspraak zien dat het treffen van maatregelen mogelijk is, mits onderbouwd en proportioneel.
Deze blog is geschreven door mr. Stijn Blom, arbeidsrechtadvocaat bij Arbeidsadvocaat.nl B.V. Stijn heeft ruime ervaring in het arbeidsrecht en ondersteunt ondernemers en werknemers dagelijks bij uiteenlopende arbeidsrechtelijke vraagstukken. Van ontslagzaken tot het opstellen van waterdichte overeenkomsten en reglementen – met zijn praktische en persoonlijke aanpak helpt hij werkgevers en werknemers vooruit. Meer weten? Bezoek Stijn’s pagina.
Arbeidsadvocaat.nl denkt graag met u mee als u vragen heeft over overplaatsen. Neem gerust contact op.
April 2025
