Ontslag op staande voet door cocaïnegebruik in je vrije tijd: mag dat?
Stel je voor: je gebruikt in het weekend cocaïne, wordt daarna positief getest op het werk en weigert vervolgens een rehabilitatieprogramma te volgen. Mag je werkgever je dan op staande voet ontslaan? In een opvallende uitspraak uit 2007 heeft de Hoge Raad hierover geoordeeld in de zaak tussen een werknemer van Hyatt Aruba en haar werkgever.
Deze uitspraak is nog steeds relevant, vooral nu werkgevers steeds vaker inzetten op strikte gedrags- en integriteitsbeleid, ook buiten werktijd.
De zaak: cocaïnegebruik en weigering van hulp
De werknemer in kwestie werkte al sinds 1990 bij het Hyatt-hotel in Aruba als casino beverage server. In 2002 had ze een verplichte ‘Drug-Free Workplace Policy’-training gevolgd en schriftelijk bevestigd dat ze wist dat een positieve drugstest ontslag tot gevolg kon hebben.
Toch testte ze in 2003 positief op cocaïne bij een steekproef. Toen ook een hertest hetzelfde resultaat gaf, kreeg zij de keuze: deelnemen aan een rehabilitatieprogramma, ontslag nemen of ontslagen worden. Ze weigerde de behandeling en werd daarop op staande voet ontslagen.
Ze stapte naar de rechter, met het argument dat haar cocaïnegebruik privé had plaatsgevonden en dat haar werkgever niet zomaar in haar persoonlijke levenssfeer mocht treden.
Inbreuk op privéleven: waar ligt de grens?
De Hoge Raad erkende dat het ontslag op staande voet indirect een inbreuk vormt op de persoonlijke levenssfeer van de werknemer. Maar belangrijker was de vraag of die inbreuk gerechtvaardigd was.
Het oordeel: ja, onder omstandigheden mag dat. Volgens de Hoge Raad mag een werkgever in sommige gevallen ook privégedrag meetellen bij de beoordeling of ontslag op staande voet gerechtvaardigd is. Zeker als:
- het drugsgebruik recent was (bijvoorbeeld in de 72 uur voor de werkdag),
- het gedrag zichtbaar sporen nalaat in het lichaam (zoals bij een urinetest),
- het drugsgebruik risico’s oplevert voor het functioneren of de reputatie van het bedrijf,
- en de werknemer weigert gebruik te maken van een aangeboden alternatief (zoals hulpverlening).
De werknemer had eerder ingestemd met het beleid, wist van de mogelijke gevolgen, en haar functie was representatief. Dat gaf Hyatt voldoende reden om in te grijpen.
Waarom deze uitspraak belangrijk is
Deze uitspraak bevestigt dat werkgevers onder voorwaarden grenzen mogen stellen aan het privégedrag van hun werknemers. Dat geldt vooral wanneer:
- de werknemer een voorbeeldfunctie heeft;
- het gedrag buiten werktijd gevolgen kan hebben voor de veiligheid of uitstraling van het bedrijf;
- en het beleid duidelijk is gecommuniceerd en zorgvuldig wordt toegepast.
Werkgevers mogen niet willekeurig inbreuk maken op het privéleven van werknemers, maar als zij een legitiem belang hebben én hun beleid proportioneel en zorgvuldig toepassen, is een ingrijpende maatregel als ontslag op staande voet juridisch houdbaar.
Wat kun je als werknemer of werkgever hiervan leren?
Voor werknemers is het belangrijk om zich bewust te zijn van het personeelsbeleid dat zij ondertekenen. Wat je in je vrije tijd doet, is niet altijd helemaal ‘privé’, zeker niet als je werk invloed ondervindt van je gedrag of als je werkzaam bent in een representatieve of gevoelige functie.
Voor werkgevers biedt deze uitspraak houvast bij het opstellen én handhaven van beleid rondom drugsgebruik, integriteit of gedrag buiten werktijd. Denk hierbij aan:
- duidelijke communicatie en training over beleid,
- schriftelijke vastlegging van instemming met gedragsregels,
- proportionele sancties,
- en het bieden van een herstelmogelijkheid, zoals een hulptraject.
Conclusie
De Hoge Raad maakte met deze uitspraak duidelijk: ook gedrag in je vrije tijd kan leiden tot ontslag, mits het beleid duidelijk is, het gedrag aantoonbaar invloed kan hebben op het werk én er een eerlijke kans is geboden om te herstellen.
Deze blog is geschreven door mr. Stijn Blom, arbeidsrechtadvocaat bij Arbeidsadvocaat.nl B.V. Stijn heeft ruime ervaring in het arbeidsrecht en ondersteunt ondernemers en werknemers dagelijks bij uiteenlopende arbeidsrechtelijke vraagstukken. Van ontslagzaken tot het opstellen van waterdichte overeenkomsten en reglementen – met zijn praktische en persoonlijke aanpak helpt hij werkgevers en werknemers vooruit. Meer weten? Bezoek Stijn’s pagina.
Arbeidsadvocaat.nl denkt graag met u mee als u vragen heeft over gedragsregels. Neem gerust contact op.
April 2025
