intellectueel eigendom en werkgeversauteursrecht
Wanneer een werknemer in zijn vrije tijd een uitvinding doet of een creatieve prestatie levert, rijst de vraag wie hier juridisch eigenaar van is: de werknemer of de werkgever? Dit is een complex vraagstuk binnen het arbeidsrecht en intellectueel eigendom. De wet kent verschillende regels die bepalen of de rechten bij de werknemer blijven of automatisch overgaan op de werkgever.
Werkgeversauteursrecht: de algemene regel
De hoofdregel is dat de maker van een werk, zoals een softwareprogramma, een tekst of een ontwerp, in principe de auteursrechthebbende is. Dit betekent dat degene die iets creëert, daar ook automatisch het auteursrecht op heeft. Echter, in een arbeidsrelatie ligt dit genuanceerder.
Volgens de Auteurswet komt het auteursrecht op een werk toe aan de werkgever als de werknemer het werk heeft gecreëerd in de uitoefening van zijn functie. Dit staat bekend als het ‘werkgeversauteursrecht’. Dit betekent dat als een werknemer een creatief werk maakt binnen de normale uitoefening van zijn werkzaamheden, de werkgever in beginsel als rechthebbende wordt aangemerkt. Daarbij maakt het niet uit of de creatie op kantoor of thuis is gemaakt, zolang het binnen de functieomschrijving valt.
Rechtspraak over auteursrecht binnen dienstverband
Een voorbeeld uit de rechtspraak illustreert deze situatie. Een accountmanager ontwikkelde tijdens werktijd software, die vervolgens via de werkgever werd gedistribueerd. Er was echter nooit afgesproken dat softwareontwikkeling onderdeel was van zijn functie. De rechter oordeelde dat het auteursrecht niet automatisch op de werkgever was overgegaan, omdat het niet viel binnen zijn takenpakket. Dit benadrukt het belang van een duidelijke functieomschrijving en afspraken over intellectueel eigendom in de arbeidsovereenkomst.
Het belang van een intellectueel eigendomsbeding
Een werkgever kan zich contractueel indekken door een intellectueel eigendomsbeding (IE-beding) in de arbeidsovereenkomst op te nemen. Dit beding verplicht de werknemer om bepaalde intellectuele eigendomsrechten, zoals auteursrechten en octrooirechten, over te dragen aan de werkgever. Dit is vooral van belang bij functies waarbij innovatie en creativiteit een belangrijke rol spelen, zoals softwareontwikkeling of productontwerp.
Naast auteursrecht kan ook het octrooirecht een rol spelen bij intellectuele eigendommen. Een octrooirecht geldt bij uitvindingen en innovaties en kan onder bepaalde voorwaarden aan de werkgever toekomen als het werk binnen de werkomgeving is ontwikkeld.
Conclusie
Werknemers die creatieve of innovatieve werkzaamheden verrichten, doen er goed aan hun arbeidsovereenkomst te controleren op een IE-beding. Daarnaast is het belangrijk om helder te krijgen of een bepaalde creatie binnen de functieomschrijving valt. Voor werkgevers is het aan te raden om duidelijke afspraken te maken en deze contractueel vast te leggen om conflicten over eigendomsrechten te voorkomen.
Deze blog is geschreven door mr. Stijn Blom, arbeidsrechtadvocaat bij Arbeidsadvocaat.nl B.V. Stijn heeft ruime ervaring in het arbeidsrecht en ondersteunt ondernemers dagelijks bij uiteenlopende arbeidsrechtelijke vraagstukken. Van ontslagzaken tot het opstellen van waterdichte overeenkomsten en reglementen – met zijn praktische en persoonlijke aanpak helpt hij werkgevers en werknemers vooruit. Meer weten? Bezoek Stijn’s pagina.
Arbeidsadvocaat.nl denkt graag met u mee als u vragen heeft over auteursrecht. Neem gerust contact op.
April 2025
